Rahim Kanseri
Tüm dünyada görülme sıklığına göre sekizinci sıradaki kanserdir. Amerikan verilerine göre 5 yıllık yaşam oranı % 83 tür. Tanı konan vakaların 4 te üçü menopoz dönemindedir. Rahim kanserlerinin % 5 i 40 yaşın altındaki kadınlarda görülmektedir. En sık 50-70 yaş arasında izlenir. Rahim kanseri tanısı alan vakaların % 70 i erken evrede saptanmaktadır. Bu durum yumurtalık kanserinde görülen durumun tersidir. Bu bölümde rahim kanserinin gelişimi, sebepleri, risk faktörleri hakkında ayrıntıya girilmeden bilgi verilecektir.
Risk faktörleri ve oluşma sebepleri: Rahim kanserleri, rahimin en iç bölümü olan ve adette kanayarak dökülen rahim zarından kaynaklanmaktadırlar. Rahim zarı östrojen ve progesteron adı verilen iki hormonun etkisi altındadır. Bu hormonlar gebelik oluşumu ve devamında önemli olduğu kadar adet döngüsünün oluşumundada görev yapmaktadırlar. Östrojen hormonun rahim zarı üzerinde hücre çoğalmasının arttırıcı etkisi bulunmaktadır. Progesteron ise östrojenin rahim zarı üzerine olan etkilerini dengeler ve rahim zarı hücrelerinin aşırı çoğalmasını baskılar. Rahim kanserindeki en önemli risk faktörü ve sebep yüksek östrojen seviyeleridir. Yüksek ve progesteron tarafından dengelenmeyen östrojen rahim zarında aşırı çoğalma ve en nihayetinde kansere gidecek süreci başlatabilmektedir. Artmış ve fazla miktarda salgılanan östrojen hormonu, bazı yumurtalık tümörlerinde, karaciğer yetmezliğinde ve uygun şekilde yapılmamış hormon tedavilerinde görülebilmektedir.
Hiç doğum yapmamış ve aşırı kilolu menopozdaki hastalarda, böyle olmayanlara göre rahim kanseri riski 5 kat artmıştır. Şeker hastalığı ve hipertansiyon mevcudiyetide rahim kanseri gelişimini arttıran risk faktörlerindendir. Risk beyaz ırkta siyahi kadınlara oranla yüksektir.
Ailevi meme, yumurtalık ve ya barsak kanseri hikayesi olması, Geçirilmiş meme veya barsak kanseri hikayesi, polikistik over sendromu, Erken adet görme ve geç menopoza girmekte rahim kanseri riskini arttırmaktadırlar.
Rahim kanserinden korunma: Teşhis ve tedaviden bahsetmeden evvel alınacak önlemlerden bahsetmemiz gerekmektedir. Amaç yukarıdaki risk faktörlerinden düzeltilebilecekleri değiştirmek ve rahim kanseri öncü lezyonlarının kansere ilerlemeden evvel tedavisidir.
a. Menopoz tedavisinde kullanılan östrojen hormonun progesteron ile birlikte kullanılması rahim zarını östrojenin zararlı etkilerinden korumaktadır. Bir aylık östrojen tedavisi uygulandığında, son 12 gününde mutlaka progesteronda kullanılmalıdır. Bu işlem östrojene bağlı gelişebilecek rahim kanseri ihtimalini ortadan kaldırır.
b. İdeal vücut ağırlığı korunmalıdır.
c. Doğum kontrol haplarının kullanımı yumurtalık kanserinde olduğu gibi rahim kanseri gelişim riskini azaltmaktadır.
d. Özellikle 35 yaş üzerinde aşırı ve fazla miktarda kanaması olan kadınların, değerlendirme için kadın doğum hekimine başvurması gerekmektedir.Rahim zarı kalınlaşması östrojen hormonunun yüksekliği sebebiyle oluşmaktadır ve kendini aşırı kanama ile gösterebilmektedir. Bu durum uygun şekilde tedavi edilmediğinde yıllar içinde rahim kanserine ilerleyebilmektedir.
Belirtiler:
1.Anormal vajinal kanama : Menopoz döneminden sonra meydana gelebilecek kanamalar rahim kanserinin öncü bulgusu olabileceğinden değerlendirilmelidir. Bunun dışında 35 yaş üstü kadınlarda aşırı ve düzensiz kanamalar rahim kanseri sebebiyle olabilmektedir.
2.Bazı kadınlarda tedaviye cevap vermeyen kötü kokulu ve kanlı bir akıntı izlenebilmektedir.
3.Karında şişkinlik, gerginlik ve ağrı
Tarama: Risk faktörü olmayan asemptomatik kadınlar için tarama yöntemi bildirilmemiştir. Bunun yanında yıllık rutin jinekolojik muayeneyi tüm kadınların yaptırması tavsiye edilmektedir. Risk faktörü bulunan ve şikayetleri olan vakaların değerlendirilmesi önem arz etmektedir.
Teşhis: Şikayetlerle gelen hastanın dikkatli bir şekilde hikayesi ve aile öyküsü dinlenir. Fizik muayene ve jinekolojik ultrason rahimdeki problemleri ortaya koyacaktır. Şüphenilen vakalarda nedeni ortaya çıkarmak için rahim biopsisi gereklidir. Bu işlem lokal ve ya genel anestezi altında küretaj veya histeroskopi adı verilen ve rahim içini görmemize imkan veren kameralı sistem ile yapılır. Alınan doku patoloji tarafından incelenir . Patoloji sonucu kanser olarak gelen vakaların ileri görüntüleme ve kan tetkikleri yapılır. Görüntüleme yöntemlerinden tercih edilen MR dır.
Tedavi: Teşhis edilen rahim kanserinin tedavisi hastalığın yaygınlığı ve boyutunu belirleyen evre ve kanser tipine göre yine kanser konusunda uzman doktorların yönetimine göre yapılmaktadır. Rahim kanserinde dört evre bulunmaktadır. Evre 4 en ileri evredir ve hastalığın rahim dışında vücuda yayıldığını ifade eder. Evrelendirme ameliyat ile alınan çeşitli biopsilerin değerlendirilmesi sonucu yapılmaktadır. Evrelere göre tedavi protokolleri değişmekle beraber cerrahi, radyoterapi ,kemoterapi,hormonoterapi tedavi seçenekleridir. Esas tedavi cerrahidir.
Tedavisi yapılan vakalar jinekoloji ve onkoloji tarafından düzenli olarak takip edilirler. Bu sayede olası bir nüks erken saptanabilmektedir.
Rahim kanserinde yaşam süresini belirleyen bazı faktörler bulunmaktadır. Hastalığın evresi yaşam süresini belirleyen en önemli faktördür. İleri evre vaklarda yaşam süresi kısalmaktadır. 5 yıllık yaşam süresi evre 1 de %86, evre 2 de %66, evre 3 %44 ve evre 4 te %16 dır.
Evre dışında hastanın yaşı, kanser hücresinin tipi ve çekirdek yapısı, tümör boyutu yaşam süresi üzerine etki eder . Genç hastalar rahim kanserinin üstesinden daha kolay gelirler.